Δρ Νικολαος Κωνσταντινιδης MD, MSc, PhD

Σύμπλοκη αγγειοπλαστική χρόνιας ολικής απόφραξης

Σύμπλοκη αγγειοπλαστική χρόνια ολικής απόφραξης (Chronic Total Occlusion, CTO)

Ως Χρόνια Ολική Απόφραξη (ΧΟΑ) ορίζεται η απουσία ορθόδρομης ροής σε ένα στεφανιαίο αγγείο (ροή ΤΙΜΙ – Thrombolysis In Myocardial Infarction – 0) διάρκειας άνω των τριών μηνών. Η σχετικά μακρά διάρκεια της απόφραξης οδηγεί στην ανάπτυξη παράπλευρης κυκλοφορίας στο στεφανιαίο δίκτυο με αποτέλεσμα την παλίνδρομη σκιαγράφηση της περιφέρειας του αποφραγμένου αγγείου στην πλειονότητα των περιπτώσεων.

Ο ιατρός κ. Νικόλαος Κωνσταντινίδης έχει ασχοληθεί εκτεταμένα με τις χρόνιες ολικές αποφράξεις των στεφανιαίων αγγείων. Έχει δημοσιεύσει πλήθος ερευνητικών εργασιών σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά με σημαντική απήχηση και μεγάλο αριθμό ετεροαναφορών. Το 2019 εκπόνησε Διδακτορική Διατριβή με αντικείμενο τις χρόνιες ολικές αποφράξεις των στεφανιαίων αγγείων και  τίτλο “Ο ρόλος των παλίνδρομων τεχνικών στη σύγχρονη αντιμετώπιση χρόνιων ολικών αποφράξεων των στεφανιαίων αγγείων.” (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, Άριστα με διάκριση).

Ποια είναι η επίπτωση των Χρόνιων Ολικών Αποφράξεων και τί έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια στην αντιμετώπισή τους;

Οι Χρόνιες Ολικές Αποφράξεις (ΧΟΑ) ανευρίσκονται στο 20% περίπου του συνόλου των ασθενών με στεφανιαία νόσο. Πρόκειται για τις πιο πολύπλοκες βλάβες των στεφανιαίων αγγείων που μπορεί ένας επεμβατικός καρδιολόγος να αντιμετωπίσει. Αριθμός μελετών υποστηρίζει τη διάνοιξη των ΧΟΑ μετά από τεκμηρίωση ισχαιμίας και βιωσιμότητας του μυοκαρδίου στην κατανομή της αποφραγμένης αρτηρίας. Ωστόσο, το προγνωστικό όφελος από την επαναιμάτωση ΧΟΑ δεν υποστηρίζεται μέχρι σήμερα από δεδομένα τυχαιοποιημένων μελετών. Επιπλέον, τα ποσοστά επιτυχούς διάνοιξης ΧΟΑ στα χέρια μη εξειδικευμένων στον τομέα επεμβατικών καρδιολόγων είναι σημαντικά χαμηλότερα συγκριτικά με εκείνα της αγγειοπλαστικής μη αποφρακτικής στεφανιαίας νόσου. Ως εκ τούτου, η πλειονότητα των ασθενών με ΧΟΑ για μεγάλο χρονικό διάστημα είτε αντιμετωπίστηκε συντηρητικά, είτε με χειρουργική επαναγγείωση. Τα τελευταία έτη, η τεχνολογική εξέλιξη στον τομέα υπήρξε τεράστια, με αποτέλεσμα τη βελτιστοποίηση των τεχνικών διαδερμικής επαναγγείωσης και την επίτευξη ποσοστών επιτυχίας άνω του 90%, σε ΧΟΑ ολοένα αυξανόμενης πολυπλοκότητας.

Τί ιδιαίτερο έχει η αγγειοπλαστική χρόνιας ολικής απόφραξης (ΧΟΑ);

Τρεις είναι οι θεμελιώδεις προσεγγίσεις στην αγγειοπλαστική ΧΟΑ. Η ορθόδρομη προσπέλαση, η προσπέλαση ADR (Antegrade Dissection Reentry) και η παλίνδρομη προσπέλαση. Η τεχνολογική εξέλιξη οδήγησε στην ανάπτυξη εξειδικευμένων συρμάτων αγγειοπλαστικής, μικροκαθετήρων και λοιπών επικουρικών υλικών τα τελευταία χρόνια, συμβάλλοντας τα μέγιστα στην τυποποίηση των τεχνικών διάνοιξης ΧΟΑ και, σαν συνέπεια, στη βελτιστοποίηση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας της αγγειοπλαστικής.

Η ορθόδρομη προσπέλαση, και πιο συγκεκριμένα η ορθόδρομη προσπέλαση με σύρμα αγγειοπλαστικής κλιμακούμενης σκληρότητας (Antegrade Wire Escalation, AWE) είναι θεμελιώδης τεχνική στην αγγειοπλαστική ΧΟΑ και εφαρμόζεται στα τρία τέταρτα των περιπτώσεων. Τουλάχιστον το 50% των αγγειοπλαστικών ΧΟΑ αντιμετωπίζονται επιτυχώς με AWE. Πρόκειται για το θεμέλιο πάνω στο οποίο βασίζονται όλες οι υπόλοιπες τεχνικές επαναγγείωσης ΧΟΑ (τεχνικές ADR, παλίνδρομες τεχνικές).

Η προσπέλαση με τεχνικές ADR (Antegrade Dissection Reentry) είναι ασφαλής και αποτελεσματική μέθοδος στην αγγειοπλαστική ΧΟΑ. Γίνεται προσπέλαση του ψευδούς αυλού του αγγείου κατά μήκος της ΧΟΑ  και στη συνέχεια επιχειρείται επανείσοδος στον αληθή αυλό. Η ανάπτυξη εξειδικευμένων υλικών για ελεγχόμενο διαχωρισμό του αγγείου και για ασφαλή επανείσοδο στον αληθή αυλό αυτού έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη της μεθόδου τα τελευταία χρόνια. H μέθοδος αναπτύχθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και συμπεριλήφθηκε στην υβριδική προσέγγιση (hybrid approach) αντιμετώπισης ΧΟΑ.

H παλίνδρομη προσπέλαση στην αγγειοπλαστική των ΧΟΑ ήταν πραγματική επανάσταση στο χώρο και ήρθε το 2006 με τη δημοσίευση της τεχνικής CART (controlled antegrade retrograde subintimal tracking) από τον Surmely και συνεργάτες (O. Katoh, E. Tsuchikane..). Η τεχνική αυτή αποτέλεσε το θεμέλιο λίθο πάνω στον οποίο βασίστηκε η ανάπτυξη των σύγχρονων παλίνδρομων τεχνικών (reverse CART) και των παραλλαγών τους. Η ανάπτυξη και εξέλιξη εξειδικευμένων υλικών αγγειοπλαστικής ΧΟΑ, κυρίως συρμάτων και μικροκαθετήρων, υπήρξε αδιάκοπη και κατέστησε δυνατή την προσπέλαση παράπλευρων αγγείων μικρής διαμέτρου και μεγάλης ελίκωσης (διαφραγματικών κλάδων, επικαρδιακών κλάδων, μοσχευμάτων), μέσω των οποίων η απόφραξη προσπελαύνεται παλίνδρομα. Οι παλίνδρομες τεχνικές εξελίχθηκαν περαιτέρω και η εξάπλωση τους από την Ιαπωνία όπου και πρωτοπεριγράφηκαν στη σύγχρονη μορφή τους, στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ ήταν ταχύτατη.

Οι ΧΟΑ είναι η πιο απαιτητική τεχνικά κατηγορία βλαβών που μπορεί να αντιμετωπίσει ο επεμβατικός καρδιολόγος στο στεφανιαίο δίκτυο. Εκτεταμένη εμπειρία και ειδική εκπαίδευση απαιτείται για την αντιμετώπιση των ΧΟΑ. Η αγγειοπλαστική ΧΟΑ έχει εξελιχθεί ταχέως την τελευταία δεκαετία και έχει προσεγγίσει σε αποτελεσματικότητα και ασφάλεια την αγγειοπλαστική της μη αποφρακτικής στεφανιαίας νόσου.

Επισυνάπτεται το πλήρες κείμενο της διδακτορικής διατριβής του ιατρού για περαιτέρω ενημέρωση σχετικά με την αγγειοπλαστική των χρόνιων ολικών αποφράξεων.