Δρ Νικολαος Κωνσταντινιδης MD, MSc, PhD

Mitraclip (διαδερμική επιδιόρθωση μιτροειδούς βαλβίδας)

Επέμβαση MITRACLIP για αντιμετώπιση ανεπάρκειας μιτροειδούς βαλβίδας*

Τι είναι η ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας;

Η μιτροειδής βαλβίδα είναι μία από τις τέσσερις βαλβίδες της καρδιάς και ελέγχει τη ροή του αίματος μεταξύ του αριστερού κόλπου και της αριστερής κοιλίας. Πρόκειται για σύμπλοκο ανατομικό σχηματισμό αποτελούμενο από δύο γλωχίνες, υποβαλβιδικό μηχανισμό και υπερβαλβιδικές δομές, όπως οι τενόντιες χορδές που εξορμώνται από τους θηλοειδείς μύες.

Όταν η μιτροειδής βαλβίδα ανεπαρκεί, τότε κατά την συστολή της καρδιάς αίμα από την αριστερή κοιλία παλινδρομεί προς τον αριστερό κόλπο. Το γεγονός αυτό, όταν η ανεπάρκεια της βαλβίδας είναι σημαντική, μεταξύ άλλων οδηγεί σε διάταση της αριστερής κοιλίας και έκπτωση της συστολικής λειτουργικότητας αυτής.

Η ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας μπορεί να είναι πρωτοπαθής ή εκφυλιστική (“degenerative MR”), να πάσχει δηλαδή η βαλβίδα αυτή καθαυτή ή δευτεροπαθής (λειτουργική, “functional MR”), να πάσχει δηλαδή η βαλβίδα συνεπεία άλλης νόσου της καρδιάς. Η πιο συχνές αιτίες δευτεροπαθούς ανεπάρκειας μιτροειδούς βαλβίδας είναι η ισχαιμική μυοκαρδιοπάθεια και η διατατική μυοκαρδιοπάθεια, όπου η αριστερή κοιλία δυσπραγεί, αλλάζει το μέγεθος και η ανατομία της και σαν αποτέλεσμα εγκαθίσταται ανεπάρκεια στην μιτροειδή βαλβίδα.

Η σοβαρού βαθμού ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας έχει σημαντική επίδραση στην πρόγνωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Τι θεραπείες υπάρχουν για την ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας;

Η φαρμακευτική αγωγή είναι η θεραπεία πρώτης γραμμής για την ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας με σκοπό τη βελτιστοποίηση της πρόγνωσης και την ύφεση των συμπτωμάτων του/της ασθενούς. Ειδικά στη λειτουργική ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας, επί συγκεκριμένων ενδείξεων, η θεραπεία επανασυγχρονισμού (Cardiac Resynchronization Therapy – CRT) παρέχει επίσης σημαντικό συμπτωματικό όφελος στους ασθενείς.

Η χειρουργική επιδιόρθωση, εάν είναι εφικτή, ή η αντικατάσταση της μιτροειδούς βαλβίδας είναι η καθιερωμένη θεραπεία της νόσου, εάν ο ασθενής δύναται να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση.

Η διαδερμική αντιμετώπιση της ανεπάρκειας της μιτροειδούς βαλβίδας με την εμφύτευση Clips (MITRACLIP/PASCAL) έχει καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια και αφορά ασθενείς υψηλού κινδύνου για να υποβληθούν σε χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου τους.

Ειδικά η συσκευή MitraClip είναι η πιο καλά μελετημένη (EVEREST II, COAPT, MITRA-FR, RESHAPE-HF…) και πιο διαδεδομένη διακαθετηριακή θεραπεία επιδιόρθωσης της μιτροειδούς βαλβίδας. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο στην λειτουργική όσο και στην εκφυλιστική ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας. Επιπλέον, είναι η μόνη συσκευή διακαθετηριακής θεραπείας μιτροειδούς, που έχει δείξει όφελος στην επιβίωση ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια και λειτουργική ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας.

Με ποιον τρόπο γίνεται η επέμβαση MITRACLIP;

Η ανάλυση του μηχανισμού ανεπάρκειας της μιτροειδούς βαλβίδας είναι θεμελιώδους σημασίας. Απαραίτητη εξέταση για την πληροφορία αυτή είναι το διοισοφάγειο υπερηχογράφημα καρδιάς. Μετά την ολοκλήρωση του κλινικοεργαστηριακού ελέγχου, και εφόσον ο/η ασθενής κριθεί κατάλληλος για την επέμβαση γίνεται ο προγραμματισμός αυτής.

Ο/η ασθενής εισέρχεται στην κλινική την προηγούμενη ημέρα της επέμβασης και γίνεται ο προεγχειρητικός έλεγχος.

Η επέμβαση γίνεται υπό γενική αναισθησία και με συνεχή υπερηχογραφική παρακολούθηση με διοισοφάγειο υπερηχογράφημα. Η αγγειακή πρόσβαση γίνεται διαμέσου της μηριαίας φλέβας, από όπου καταρχήν γίνεται η προώθηση ειδικών καθετήρων στο δεξιό κόλπο της καρδιάς. Ακολουθεί η παρακέντηση του μεσοκολπικού διαφράγματος (transeptal puncture) και η προώθηση του ειδικού καθετήρα της επέμβασης στον αριστερό κόλπο. Ακολουθεί η προώθηση και εμφύτευση της συσκευής MITRACLIP, που σκοπό έχει τη «σύλληψη» των δύο γλωχίνων της μιτροειδούς βαλβίδας και τη συμπλησίαση αυτών, ώστε να μειωθεί ο παλινδρομούν όγκος του αίματος από την αριστερή κοιλία προς τον αριστερό κόλπο.

Η διάρκεια της επέμβαση κυμαίνεται από μία έως και τρεις ώρες, ανάλογα με την πολυπλοκότητα της κάθε περίπτωσης.

Τι ακολουθεί μετά το πέρας της επέμβασης;

Ο ασθενής οδηγείται στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, όπου και παραμένει για μία ημέρα. Την επόμενη ημέρα διενεργείται νέο διαθωρακικό υπερηχογράφημα για τον έλεγχο του αποτελέσματος της επέμβασης και κατά κανόνα ο ασθενής οδηγείται σε κοινό θάλαμο νοσηλείας. Η προβλεπόμενη διάρκεια νοσηλείας του/της ασθενούς στην κλινική είναι συνήθως δύο-τρεις ημέρες.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της επέμβασης;

Όπως συμβαίνει σε κάθε επεμβατική πράξη στην καρδιά και τα μεγάλα αγγεία, η επέμβαση MITRACLIP έχει και αυτή επιπλοκές, οι οποίες στην πλειονότητά τους είναι καλοήθεις και αφορούν την αγγειακή προσπέλαση (αιματώματα στη μηροβουβωνική χώρα από την παρακέντηση της μηριαίας φλέβας).

Πολύ πιο σπάνιες είναι οι σοβαρές επιπλοκές, όπως το εγκεφαλικό, σοβαρή αιμορραγία που απαιτεί μετάγγιση αίματος, επιπλοκές σχετιζόμενες με τη γενική αναισθησία.

* Η συσκευή MITRACLIP ήταν η πρώτη συσκευή που πιστοποιήθηκε από τους διεθνείς ιατρικούς οργανισμούς (CE Mark 2008) για τη διαδερμική αντιμετώπιση της ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας. Τα τελευταία χρόνια και η συσκευή PASCAL της Edwards (CE Mark 2019, CLASP Study) έχει πιστοποιηθεί για τον ίδιο λόγο και η λειτουργία βασίζεται στις ίδιες αρχές με το MITRACLIP. Νεότερες συσκευές αναμένονται τα επόμενα χρόνια.